25 Nisan 2013 Perşembe

DOĞRU VE BAŞARILI EMZİRME


ANNE SÜTÜ İLE BESLENMEK HER BEBEĞİN EN DOĞAL HAKKIDIR



GEBELİK SIRASINDA MEMEDE OLUŞAN DEĞİŞİKLİKLER NELERDİR?

Gebelik dönemi boyunca annenin memeleri, doğacak bebek için dünyadaki en uygun sütü üretecek ve kullanmaya hazırlayacak fabrika haline gelir. Meme başının etrafındaki deriden yağlı bir madde salgılanmaya başlar. Bu doğal madde, emziren annenin meme ucunu çatlaklardan korur. Bu nedenle meme başını çatlaklardan korumak ya da temizlemek için karbonatlı su, sabunlu su, gibi bu yağlı maddeyi temizleyecek yöntemlerden kaçınmak gerekir. Gebelik sırasında meme ve meme başına özel bir bakım uygulamaya gerek yoktur. Ancak memelerde büyüme olacağından daha büyük beden sütyen kullanmak yararlı olacaktır. Doğum sırasında memeler bebek için ilk besin olacak "ilksüt"ü salgılamaya hazırdır.

ANNE SÜTÜNÜN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

Bebeğin memeden alacağı ilk besine "ilksüt" yada "kolostrum" adı verilir. "Kolostrum"un görüntüsü anneden anneye değişiklik gösterir. Ama yine de genellikle sarı renkte ve kıvamlıdır. Bu "ilksüt" özellikle çok besleyicidir ve bebeği pek çok hastalıktan korur.
"İlksüt"ün miktarı az olmakla birlikte ilk günlerde bebeğin beslenmesi ve barsakların iyi çalışması bakımından yeterlidir. Bazı annelerde doğumdan sonra "ilksüt" çok az miktarda gelir veya hiç salgılanmayabilir. Bu durumda bebek zarar görmez, kendi depolarını kullanarak gerekli enerjiyi sağlar. Önemli olan annenin doğumdan sonra bir an evvel bebeğini emzirmeye başlamasıdır.
Bebek ağldıkça emzirilmelidir. Birçok yeni doğan bebek gece ve gündüz 1-3 saat aralıklarla emmek ister. Sık aralıklarla emzirerek bebeğinizin bu "ilksüt"ü almasını sağlamalısınız. İlk günlerde sık emzirme, daha sulu olan "olgun" süt yapımını hızlandırır. Emzirme belirli saatlere göre değil de bebeğin isteğine bağlı olarak yapılırsa, olgun süt yapımı daha erken olur.
Bazı yeni doğan bebekler çok uyur ve yeterince ememezler. Böyle bebekler ilk günlerde 3-4 saat uyanmazlarsa yavaşça kucağa alınarak anneye verilmeli, gerekirse yanağı sıvazlanarak memeyi almaları için uyarı yapılmalıdır.


SÜT YAPIMI NASIL BAŞLAR?

Memede süt yapımını sağlayan madde annenin beyninden salgılanan “Prolaktin” adlı hormondur. Gebeliğin sonlanmasıyla vücütta gebelik hormonları azalır ve prolaktin salgılayan bezler uyarılır. Prolaktin salgısı bazı annelerde doğumdan sonra hemen bazılarında ise 4-5 gün içinde artmaya başlar.
Kan damarları, memede süt yapımı için gereken maddeleri süt hücrelerine taşır. Prolaktinin etkisiyle memeler sütle dolar. Bu sürede memede kan damarları daha çok kan taşır ve memeler sıcak ve sert olur. Süt akmaya başlayınca ve bebek emmeyi öğrendikçe memedeki gerginlik azalır, anne de rahatlar.
Bu olaylar sırasında anne ve bebek zorluklarla karşılaşabilir. İlk günlerde anne ve bebeğe yardım ve destek gerekebilir.


ANNE SÜTÜNÜN GÖRÜNÜMÜ NASILDIR?

İlk sütünün sarımtrak renkte olmasına karşın olgun süt beyaz ve inek sütünde daha sulu görünümdedir, hatta rengi mavimsi bile olabilir.
Bebek büyüdükçe anne sütünün rengi de değişir. Bunu nedeni bebek büyüdükçe ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde sütün içeriğinin değişmesidir.

SÜT MEMEDEN NASIL AKAR?
Süt memede yapılır yapılmaz dışarıya salınmaz, süt akımı için bebeğin emmesi gerekir. Bebeğin etkin emmesi için memeye iyi yerleştirilmesi ve memeyi iyi kavraması çok önemlidir.
Bebek emerken, meme başındaki sinirlerden, başka uyarılar da çıkar ve bu uyarılarla annenin beyninin başka bir bölümünden Oksitosin hormonu salgılanır.
Oksitosin süt adacıklarının etrafındaki küçük kasları etkiler. Bu etki ile kaslar kasılır ve süt, süt adacıklarından meme başındaki kanllara taşınır. Bebğin emmesi ile meme ucunda bulunan 10-15 delikten süt dışarı çıkar. Her iki meme aynı anda çalışır. Bebek bir memeden emerken, diğer memeden süt damlayabilir.
Bebek emmeye başladığında, ilk önce meme başının hemen arkasında bulunan süt havuzundaki birikmiş sütü alır. Bu süt hemen tükenir. Süt akımının devamı için oksitosin salgısının uyarılması gerekir.
Memede süt yapımı ve yapılan sütün meme ucuna ulaşması bebeğin her iki hormonun yapımını uyaracak kadar kuvvetli ve etkin emmesi ile gerçekleşir. Bunun için bebeğin sık aralıklar ve uygun bir biçimde memeye yerleştirilmesi ve bebeğin de meme başını iyice kavraması gerekir.



EMZİRME SIRASINDA SÜT AKIMININ DEVAMLILIĞI NASIL SAĞLANIR?

Bazı annelerin sütleri, bebek memeye tutulur tutulmaz akmaya başlar. Emzirmeyi düşünmek bile beyini uyararak sütün akmasına neden olur.
Bazı annelerde ise süt akışı bu kadar kolay olmaz. Bebeğin birkaç kuvvetli emme hareketinden sonra başlar.
Kuvvetli emme ile annenin beynine uyarılar gider ve oksitosin salgılanarak memeye ulaşır ve süt akımı başlar.



SÜT YAPIMININ DEVAMLILIĞI NASIL SAĞLANIR?


Emzirmede bebeğin ağzı annenin meme ucu çevresini sıkıştırır. Bu baskı ile uyarılan sinirler beyinde prolaktin yapımı ile görevli olan bölgeye haber götürürler. Bu haberler prolaktin salgılanması için emir olur. Ne kadar çok haber iletirse, o kadar çok prolaktin yapılır.

ÇOK EMZİRME = ÇOK UYARI = ÇOK SÜT YAPIMI

Yani bebek ne kadar çok emerse, anne o kadar çok süt üretir.


EMZİRMEYE NASIL BAŞLANIR?

Anne sütü ile beslenmede annenin bilmesi gereken en önemli nokta, bebeğini memeye nasıl yerleştireceğidir. Bebek memeye iyi yerleşmiş ise, anne ve bebek emmeyi-emzirmeyi öğrenirken meme uçları zarar görmez.
Emzirirken anne değişik durumları deneyebilir. Ancak önemli olan bebeğin tutulma şeklidir. Hangi durumda olursa olsun, bebeğin omuz ve vücudu memeye dönük olmalı burnu meme başı hizasında bulunmalıdır.
Anne, bebeği memesine yaklaştırırken elini bebeğin omuzlarının arkasında diğer tarafa geçirmelidir. Bu sırada bebeğin başını baş ve işaret parmaklarıyla destekleyebilir.

** Memeyi bebeğe doğru sarkıtmaktansa, bebeği meme yaklaştırmak daha kolaydır. Böylece meme ucunun çekilerek zarar görmesini engellersiniz.



BEBEK MEMEYE NASIL YERLEŞTİRMELİ?

İlk günlerde bebeği yatarak emzirmek anne için daha rahat olabilir. Bu durumda bebek yan yatmış olan anneye dönük yatırılır. Anne serbest kolu ve eli ile bebeği memesine yaklaştırabilir. Annenin ve bebeğin arkasının birer yastıkla desteklenmesi bebeğin yerleşmesine yardımcı olur.
Eğer anne oturarak emziriyorsa, dik oturmalı veya hafifçe eğilmeli, ancak kucağı düz olmalıdır. Bunun için gerekirse ayaklarının altına bir tabure konabilir.
Bebeği rahatça tutması için annenin arkası veya kolları yastıkla desteklenebilir. Bebeğin anneye yaklaşması için  annenin kucağına da bir yastık koymak faydalı olabilir.


BEBEK MEMEYİ NASIL DAHA İYİ KAVRAR?

Bebek ağzını iyice açarak ve dilini hareket ettirerek emer. Bebeğinizi yavaşça memeye yaklaştırın, ağzını meme başınıza dokundurun.
Bebeğiniz ağzını iyice açtıktan sonra çabuk ve yumuşak bir şekilde bebeği memeye yerleştirin.
Emzirmenin başlangıcında anne meme ucunda ağrı hissedebilir. Ancak emzirme süresi boyunca meme ucunun devamlı acıması bebeğin doğru kavramadığını gösterir. Meme ucunda acı duyulmasının nedeni, bebeğin dilini meme yerine meme ucuna karşı hareket ettirmesidir.
Ağız yeterince açılmamışsa, dil meme ucuna sürtünerek zedelenmesine yol açacaktır.
Bebek emdikten sonra doymuş görünüyorsa, memeyi kavramasında sorun var demektir. Bebeğin süt ile dolu kanallara ulaşabilmesi için ağzını iyice açması gerekir.


BEBEK NASIL EMER?

Eğer bebek memede uygun biçimde tutulmuyorsa iyi ememez ve annenin meme başları zedelenip acıyabilir.
Bebeğin iyi emmesi için ağzıyla yalnız meme ucunu değil, etrafındaki kahverengi alanı da kavraması gerekir. Bebek memeye yaklaştırılırken, ağız mümkün olduğunca açık olmalı ve çene memeye dayanmalıdır. Bebeğin ağzını iyice açması için anne meme ucunu bebeğin alt ve üst dudaklarına değdirmelidir.
Eğer bebek memeyi doğru olarak kavramışsa her emme işlemi sırasında çenesinin, bazen de kulaklarının harekete ettiği görülür.
Bebek sürekli emmez. Kuvvetli emme hareketlerinde sonra kısa dinlenme aralıkları olur.
Emerken şapırtı sesi duyulması ya da yanakların içeri çekilmesi genellikle bebeğin yalnızca meme ucunu emdiği ve ağzıyla yeterince meme dokusunu kavramamış olduğunu gösterir.
BEBEK SADECE MEME UCUNU EMEREK BESLENEMEZ!


NE KADAR SÜRE İLE EMZİRMELİ?

Emzirmeye zaman sınırı koymaya gerek yoktur. Gün içinde emzirme süreleri değişken olabilir. Hiçbir zaman iki bebek arasında karşılaştırma yapılmamalıdır. Kardeşler arasında bile fark vardır.
Eğer bebek memeyi düzün olarak kavramışsa, emzirme ne kadar uzun sürerse sürsün meme ucu zedelenmez.
Fakat bebek uzun süre memede kalıyor ve yine de tatmin olmuyorsa olasılıkla memeyi kavramasında bir sorun vardır.
Bebeğin memeyi yeterli miktarda alabilmesi için ağzının iyice açık olması gereklidir.



BEBEKLER HANGİ SIKLIKLA BESLENMELİ?

Beslenme sıklığı bebekten bebeğe değişir. Bebek her istediğinde emzirilmelidir. Bebek ağzını açarak, aranarak, sonunda da ağlayarak açlığını belli eder. İlk aylarda bebek uyandığında genellikle açtır ve emzirilmek ister.
İlk haftalarda emzirme aralıkları bir saat, iki saat gibi çok kısa olabilir. Her emzirme sonrasında memede yapılan süt miktarı biraz daha artacağından, zamanlar beslenme aralıkları uzayacaktır.

ÇOK EMZİRME = ÇOK UYARI =ÇOK SÜT


BEBEĞİNİZ NEDEN SADECE ANNE SÜTÜ ALMALI?

Anne sütü ilk aylarda bebeğin tüm besin ihtiyaçlarını karşılayacak bileşimde ve sindirimi kolaydır.
Anne sütü ile beslenen bebeklerin başka bir ek besine veya suya gereksinimi yoktur çünkü anne sütü bebek için yeterli seviyede besin ve suyu içerir.
Çok sıcak havalarda ve iklimlerde bile anne sütü bebeğin su ihtiyacını karşılar ve su vermek gerekmez.
Bebeğe su verilecek olursa, bebeğin midesi su ile dolacağından anne sütü almak istemeyecek ve memeyi daha az emerek süt yapımı azalacaktır.

BEBEK YETERLİ SÜT ALIYOR MU?

Her anne, sütünün bebeği için yeterli olduğunda emin olmak ister. Bebeği çok ağlıyor, az uyuyor ve huzursuzsa, anne sütünün yeterli olmadığını düşünür ve endişelenir. Böyle durumlarda anneler çoğu kez bir uzmana danışmadan ek mamalar vermeye başlarlar. Böylece anne sütü ile beslenmeden uzaklaşır.
Sağlıklı her anne, doğru bir şekilde , ilk haftalarda sık ve geceleri de emziriyorsa, yeterli sıvı alıyorsa, aşırı yorulmuyorsa bebeği için yeterli süt üretebilir. Anne sütü geçici olarak azalabilir. Bu önlemler alınırsa süt hemen artar.
Bebek günde 6-8 kez idrar yapıyorsa, ağırlığı hafta 150-200 g artıyorsa, annenin sütü yeterlidir.

EMZİRİRKEN HER İKİ MEME DE VERİLMELİ Mİ?

Her emzirmede ilk gelen süt daha az yağ içeren"önsüt"tür. Bebek emmeyi sürdürdükçe sütün bileşimi de değişir, yağ miktarı artar. En fazla yağ içeren süt, emzirmenin sonunda salgılanan süttür. Buna "sonsüt" denir.Bebeğin hem önsüte hem de sonsüte ihtiyacı vardır.
Sonsütteki yağ inek sütündekine benzemez. Daha hafiftir ve sindirimi daha kolaydır. Bu yağ bebek için çok değerli bir enerji kaynağıdır. Bebeğin yeterli kilo alması için yağın sağladığı enerjiye ihtiyacı vardır.
Bebek memeye doğru yerleştirilip doyana ve memeyi kendisi bırakana kadar memede tutulursa, hem önsütü hem de sonsütü alır. Bebek daha emmek istiyorsa ikinci meme de verilebilir. Eğer bebek bir meme ile beslenmiş ise, bir sonraki emzirmede diğer meme verilmelidir. İki meme verilmişse bir sonraki öğüne son verilen taraftan başlanmalıdır.
Birçok bebek, tek memeyi 5-10 dakika emmekle doyar ve uyur. Bazı bebekler ise 20-30 dakikadan önce memeyi bırakmazlar.

MEME BAKIMI GEREKLİ MİDİR?

Memeleri her emzirmeden önce temizlemeye gerek yoktur. anne sütü bebeği hastalıklardan koruyucu o kadar çok madde içerir ki bu yolla mikrop bulaşmasından korkmaya gerek yoktur. Bebeğe mikroplar ellerden bulaşır genellikle.Önemli olan ELLERİN YIKANMASIDIR. Eller vücütta, evde, hastanede veya çevrede bulunan her türlü mikrobu taşır. Anneler ve bebeğe bakan kişiler bunu hiç unutmamalıdır.

GECELERİ EMZİRME GEREKLİ MİDİR?

 Bebekler gereksinimlerini yalnızca gündüzleri beslenmekle karşılayabilecek duruma gelene kadar geceleri de emmek isterler.
Gece öğünlerinin kesilme zamanı bebekten bebeğe farklılık gösterir. Genelde ilk aylardan sonra gece emzirme aralıkları uzar.
Gece emzirme süt yapımının artmasına yardımcı olur. Bebek annenin hemen yakınında ise geceleri emzirmek kolaylaşır ve anne için yorucu olmaz.
Gece beslenmelerinde bebeğin giysileri ıslak değilse bebeğin altı değiştirilerek rahatsız edilmemelidir. Bebek  yavaşça kaldırılıp uyandırılmadan emzirilebilir. Bebeğin giysilerine kadar ıslanmaması için geceleri daha kalın bezler kullanmak uygun olur. Eğer bebek ses ve ışıkla rahatsız edilmeden emzirilirse, beslenme sonunda hem anne hem de bebek kolayca uykularına devam edebilirler.


EMZİRDİKTEN SONRA BEBEĞİN GAZI NASIL ÇIKARILIR?


Beslendikten sonra bebeği 10-15 dakika dik tutmak gaz çıkarmasına yardımcı olur. Bebek memede uyumuş ve rahat görünüyorsa gaz çıkarmaya gerek yoktur. Bebek huzursuzsa, kucakta, dik durumda sırtı sıvazlanarak gaz çıkarmasına yardımcı olunabilir.


SÜT NASIL SAĞILIR?

Sütün elle sağılmasını tüm emziren annelerin bilmesi gerekir. Birçok durumda sütün sağılması gerekebilir.
Sütün sağılması şu durumlarda yararlıdır:
* Tıkanık, şiş memeyi rahatlatmak için
* Çökük bir meme başından emmeyi öğreninceye kadar bebeği beslemek için
* Memeyi istemeyen bir bebeği, emmekten hoşlanmayı öğrenene kadar beslemek için
* Düşük doğum tartılı ve kuvvetli ememeyen bir bebeği beslemek için
* Yeterli ememeyen hasta bir bebeği beslemek için
* Anne ya da bebek hasta ise sütün akmasını engellemek için

Elle boşaltma, süt sağmak için en iyi yoldur. Alet gerektirmez ve anne her yerde her zaman yapabilir. Sütün sağılacağı kabın temiz olması gerekir.

Elle sağma işleminin basamakları:


1. Basamak:  Sağma işlemine başlamadan önce eller iyice yıkanır.
2. Basmak: Rahat bir yere oturduktan sonra parmak uçları ile yumuşak bir biçimde memeye dıştan içe, meme başının etrafındaki kahverengi bölgeye doğru masaj yapılır.Önceden ısıtılmış bir havlu memenin üzerine konularak sütün akışı kolaylaştırılabilir.
3.Basamak: Meme, baş parmak üstte, diğer parmaklar altta kalacak biçimde tutulur. Eğer meme büyükse bir el memenin üstüne diğer el memenin altına gelecek şekilde tutulmalıdır. Hedef bölge meme başının etrafındaki kahverengi bölgenin gerisinde kalan alandır. Bazen süt dolu memede süt havuzcuklarının bulunduğu bu alan elle hissedilebilir. Bu alana elle basınç yapılarak bastırılması gerekir. Süt sağılması için baş ve diğer parmakla yavaşça içe, göğüs duvarına doğru ve ardında birbirine doğru bastırılır.. Bastırma işlemi, el göğüs duvarında uzaklaştırılarak devam edilir.  Bu şekilde süt meme başına doğru itilir. Süt sağma işlemi sırasında acı hissedilmemesi gerekir, acı oluyorsa uygulanan teknik hatalıdır. İşlem tekrarlandıktan sonra süt akmaya başlar. Sağma hareketi ritmik bir şekilde tekrarlanmalıdır.
Sağma işlemi sırasında parmak hareketleri yuvarlama şeklinde olmalı, meme derisi ovuşturulmamalıdır. El meme etrafında döndürülmeli, masaj koltuk altı da dahil olmak üzere tüm memeye uygulanmalıdır. Bu sağma işlemi yaklaşık 20-30 dakika sürer.
*Sıcak ıslak havlu, sıcak duşalma,öne doğru eğilmek süt akışını kolaylaştırır.


Süt sağma işlemi pompa ile de yapılabilir. Bunu için manuel veya elektrikli pompalar kullanılabilir.


SAĞILMIŞ SÜT NASIL SAKLANIR?

Temizliğe dikkat edilerek sağılan anne sütü oda sıcaklığında 12 saat, buzdolabında 1 hafta kalabilir. Sütün saklanması özellikle çalışan anneler için yararlıdır. Annenin evde olmadığı zamanlarda bu süt verilebilir. Anne iş yerinde de sağım yaparak, sütün boşa gitmesi engellenir. Bu sütü saklamak için süt saklama kapları veya süt saklama poşetleri kullanılabilir .








Not: Bu yazı ailelere, annelere bilgi vermek amacıyla, sağlık rehberlerinden alınan bilgiler ile derlenmiştir. Lütfen bir sağlık problemi durumunda ve emzirme konusunda daha detaylı bilgi için                       doktorunuza veya bir uzmana danışınız







Hiç yorum yok:

Yorum Gönder